شناخت ویولن

ویولن چیست؟

ویولن ساز زهی و آرشه‌ای است. این ساز کوچک‌ترین عضو سازهای زهی- آرشه‌ای است.

برای نواختن معمولاً روی شانه چپ قرار می‌گیرد و با آرشه که در دست راست نوازنده است نواخته می‌شود.

کوک سیم‌های ویولن از زیر به بم به ترتیب: می (سیم اول)، لا (سیم دوم)، ر (سیم سوم)، سل (سیم چهارم).

اصوات سیم‌های مجاور نسبت به یکدیگر فاصله پنجم درست را تشکیل می‌دهند. در این وسعت صدا ویولن قادر است تمام فواصل کروماتیک و کوچک‌تر از آن را اجرا نماید.

تاریخچه ویولن

تاریخچه ویولن در اروپا به قرن ۹ میلادی باز می‌گردد. بسیاری معتقدند که ویولن نمونه تکمیل شده ساز رباب است. رباب سازی است که بعدها وقتی به اروپا آورده شد و تغییراتی در آن به‌وجود آمد به نام ربک در اروپا شهرت گرفت. برخی بر این باورند که ساز ویلن متعلق به یک امپراطوری هند در حدود ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد بوده است و برخی دیگر ریشه آن را در آفریقا و حتی کشورهای عربی می‌دانند. فرم‌های اولیه دارای سوراخی بودند که بر روی ساز قرار داشت اما بعدها این سوراخ از بدنه سازها حذف شدند و این ساز با سه سیم سرآغاز ساز ویلن تکامل یافته در سال‌های آینده شد. در اروپا از قرن ۱۱ به بعد ساز ویلن به صورت تکامل یافته دیده می‌شود.

بخش های ویولن

خرک (در جلو)، گریف (جسم سیاه‌رنگ در عقب) و سیم‌های ویولن، این ساز از ۵۸ قطعه مختلف ساخته می‌شود. وزن آن در حدود ۴۰۰ گرم می‌باشد.

ویولن از بخش‌های زیر تشکیل شده‌است:

·         آرشه: یا کمان ترکه‌ای چوبی است که رشته‌های موی دم اسب در طول آن کشیده شده و به دو سر آن ثابت شده‌است.

·         جعبه طنینی: جعبه‌ای است که از سه بخش صفحه روئی، صفحه زیرین و زوارهای دور تشکیل شده‌است. در این ساز گریف از جنس آبنوس (به دلیل ضریب تراکم در نتیجه استقامت بالا) خرک از جنس چوب افرا و سیم گیر از سه چوب مختلف (Boxwood, Rosewood, Ebony) می‌باشد.

·         دسته یا گردن: در واقع دنباله چوب آبنوس تکیه سیم هاست که محل انگشت گذاری نوازنده در قسمت بالای آن قرار دارد. نوازنده ویولن قادر است در تمام طول چوب آبنوس انگشت گذاری کند.انتهای دسته به جعبه کوچکی جعبه کوک ختم می‌شود که سیم‌ها در درون آن به دور گوشی‌های کوک پیچیده می‌شوند.

·         خرک: پلی‌ست بین سیم‌ها و جعبه طنینی. نقش خرک تقسیم راه سیم‌ها، نگه داشتن سیم‌ها با ارتفاع خاص برای عبور بر روی جعبه طنینی و انتقال ارتعاشات سیم‌ها به جعبه طنینی. در داخل جعبه طنینی استوانه چوبی کوچکی قرار دارد (تقریباً در زیر محلی که خرک قرار دارد)، که نقش آن انتقال ارتعاشات به صفحه زیرین ساز و مانعی در جهت عدم شکسته شدن صفحه روئی ساز از فشار سیم‌ها و خرک است.

·         گریف: از آبنوس ساخته شده و در طول دسته ویلن چسبیده‌است و تا میانهٔ جعبهٔ ساز ادامه دارد. گریف بخشی است که نوازنده با انگشت خود سیم را به آن می‌چسباند و به این ترتیب طول سیم را کوتاه می‌کند و نت‌های مختلف را می‌نوازد.

·         سیم گیر: از آبنوس، باکسوود یا رُزوود ساخته شده و در فاصله اندکی از خرک تا آخر تنه ویولن کشیده شده‌است. با زهی تنیده از جنس روده، نایلون، رشته های منعطف فلزی یا الیاف کربن ساخته میشود و به دکمه‌ای که در قسمت پائین جدار تعبیه شده بند می‌شود.

·         سیم‌ها: سیم‌ها از جعبه کوچک سر ساز آغاز شده در طول چوب آبنوس تکیه‌گاه سیم‌ها ادامه یافته، از روی خرک عبور کرده و در سیم‌گیر مهار می‌شوند.

 

 

دانستنیهای مفید برای نو آموزان ویلن

1-حرکت آرشه باید همواره به موازات خرک bridge باشد یعنی با سیم ها تشکیل زاویه قائمه بدهد.

2-چوب آرشه باید به نحوی قرار گیرد که :

الف-اندکی به سوی رو دسته finger board بچرخد (اما نه خیلی زیاد) طوری که تماس آن با سیم ها با همه پهنای موی آرشه نبوده بلکه کناره موها با سیم ها تماس یابد.

ب-و این وضع باید بیش از همه در موقع نواختن با پاشنه آرشه heel-end و کمتراز همه هنگام استفاده از سر آرشه point رعایت شود.

3-جهت حرکت موی آرشه، باید روی هر سیمی به آن سیم عمود بوده و بنابراین وضع بازوی راست نسبت به بدن بر حسب اینکه آرشه بروی کدام سیم باشد، تفاوت میکند، به عبارت دیگر برای نوازندگی روی سیم سیم (می) دست راست (بازو-آرنج-ساعد) باید نزدیک به بدن قرار گیرد. در هنگام استفاده از سیم لا از بدن دور شده ودر سیم سل به حداکثر از بدن دور باشد. در هر یک از این حالات ساعد و مچ باید کمی عقب تر از آرنج و بازو نسبت به بدن واقع شود.

4-برای نواختن روی دو سیم، موهای آرشه باید بروی دو سیم به یک اندازه فشار وارد آورده و راه اجرای درست آن این است که بازو در وضعیتی میان وضعیت هایی که برای هر یک از دو سیم بطور جداگانه داشت قرار گیرد.

5- الف- هنگام نواختن با وسط آرشه در هر یک از سیم ها و نیز هنگام نواختن با دو سیم ،ساعد و مچ باید در امتداد یک خط راست قرار گیرد.

ب- هنگام نواختن با پاشنه آرشه بازو و آرنج کمی به جلو کشیده شده و مچ به اندازه کافی به خارج خم می شود ولی هرگز نباید با ساعد زاویه ای بسازد و بر عکس باید انحنایی طبیعی و معتدل داشته و انگشتان دست در گرفتن آرشه مدور باشند.

ج- هنگامیکه با نوک آرشه می نوازیم، نخست بازو به وضع اولیه خود یعنی همان وضعیتی که هنگام استفاده از وسط آرشه داشت بازگشت میکند و بازو با ساعد و آرنج در یک راستا قرار می گیرد، یا اگر بازوی نوازنده کوتاه باشد مچ اندکی بطرف داخل خم شده و انگشتان دست راست که آرشه را گرفته اند نسبت به وضعیتی که در پاشنه آرشه داشتند از مدور بودنشان کاسته شده و تقریبا راست می شوند.